Carstensz

W krainie Papuasów i wśród singli

Wspinaczka na Piramidę Carstensz była głównym celem podróży do Australii i Oceanii wiosną 2011 r. W związku z faktem, że wśród geografów i wspinaczy nie ma powszechnej zgody, jaka jest najwyższa góra kontynentu, drugim celem wyjazdu stało się wejście na konkurencyjny szczyt, najwyższe wzniesienie Australii Górę Kościuszki.

Poza celami wspinaczkowymi chciałem także zweryfikować wyobrażenia odnośnie jednej z najbardziej izolowanych części świata Zachodniej Papuy i zorganizować trekking na tereny ludu Yali na południowym-wschodzie od Wameny w centralnej Papui. Dzikich plemion nie spotkałem, ale zobaczyłem piękne góry i zakosztowałem sporo egzotyki. Zwiedzanie Hong-Kongu w Chinach, Kuala Lumpur w Malezji, Sydney w Australii i Dżakarty w Indonezji było miłym dodatkiem do wyprawy.

Piramida Carstensz

Piramida Carstensz (ang. Mount Carstensz) jest najwyższym szczytem Australii i Oceanii, najwyższą górą między Himalajami i Andami oraz najwyższą na świecie górą położoną na wyspie. Wznosi się na wysokość 4.884 m n.p.m. Znajduje się w Górach Śnieżnych na Nowej Gwinei. Od czasu anektowania w 1963 r., ta część wyspy jest indonezyjską prowincją.

W języku mieszkającego wokół Gór Śnieżnych papuaskiego plemienia Amungkal góra nosi nazwę Nemangkawi. Pierwszym Europejczykim, który zobaczył Piramidę był holenderski żeglarz Jan Carstensz, który wypatrzył górę i lodowce na niej z wybrzeża wyspy w 1623 r. Jego relacjom nie dano jednak wówczas w Europie wiary, gdyż występowanie pokrywy śnieżnej w pobliżu równika wydawała się współczesnym mało prawdopodobna. Sam szczyt nazwano jednak nazwiskiem odkrywcy i taką nazwę nosił do końca epoki kolonialnej. Po anektowaniu w 1963 r. zachodniej Papui przez Indonezję, górę nazwano najpierw na cześć pierwszego indonezyjskiego prezydenta “Puntjak Soekarno”, a następnie na “Puncak Jaya”, co w języku indonezyjskim oznacza “Szczyt Zwycięstwa”. Tak brzmi dziś oficjalna indonezyjska nazwa góry.

Z pokrywających w czasach Carstensza Góry Śnieżne lodowców pozostało niewiele. W ciągu ostatnich 150 lat doszło do ich gwałtownego kurczenia. Obecnie zajmują już tylko kilka procent powierzchni z 1850 r. Według szacunków naukowców ostatnie lodowce cofają się z prędkością siedmiu metrów na rok i w ciągu kilku lat mają zupełnie zniknąć.

Próby zdobycia najwyższego szczytu Gór Śnieżnych podejmowali od lat 30-tych XX wieku Holendrzy. Osiągnięte przez nich w czasie ekspedycji w 1936 r. wierzchołki okazały się niższe od  niezdobytej Piramidy Carstensz. Pierwszego wejścia dokonali w ćwierć wieku później członkowie wyprawy kierowanej przez austriackiego alpinistę Heinricha Harrera (1912-1966). Oprócz niego 13 lutego 1962 r. stanęli na szczycie Albertus Huizinga, Russel Kippax i Philip Temple. Piramida była przedostatnim szczytem Korony Ziemi zdobytym przez człowieka. Pierwszego polskiego wejścia dokonał Jerzy Kostrzewa 12 lipca 1999 r.

Piramida Carstensz jest najtrudniejszym technicznie i obok Masywu Vinsona najtrudniej dostępnym szczytem w Koronie Ziemi. Podaje się, że najtrudniejsze miejsca drogi standardowej oceniane są na 4+ do 5 w polskiej skali trudności dróg skalnych (skala Kurtyki). Jeszcze większym problemem jest samo dotarcie do masywu Carstensza. Znajdująca się w sąsiedztwie szczytu jedna z największych na świecie kopalni złota Grasberg uniemożliwia na dojście do góry od strony południowej. W konsekwencji podejście do szczytu wymaga około 100 kilometrowego trekkingu przez górski las tropikalny. Stanowi to największą trudność wyprawy. Jest ona potęgowana przez niestabilną sytuację polityczną, wyzwoleńcze ruchy papuaskie i konflikty plemienne do jakich dochodzi na tych terenach. Zamiast trekkingu istnieje także kosztowna możliwość wynajęcia helikoptera, który przewozi wspinaczy niemal pod samą ścianę szczytową.

Formalności i przygotowania

Po zajęciu Papui przez Indonezję w 1963 r. aż do lat 90-tych, a także w latach 1995-2005 brak było praktycznie możliwości organizacji wypraw na Piramidę Carstensz. Obecnie wspinaczka jest możliwa, ale wymaga uzyskania oficjalnej zgody państwa indonezyjskiego. Jej uzyskanie związane jest z konieczności otrzymania pozwoleń od szeregu instytucji, w tym wojska, policji, ministerstwa turystyki. Podobno niektóre z nich można otrzymać w Jakarcie, a pozostałe w Timice na Papui. Jeśli dodać do tego wspomniane wcześniej trudności logistyczne związane z koniecznością organizacji trekkingu na politycznie i etnicznie skonfliktowanych terenach, trudno się dziwić, że faktycznie brak jest możliwości samodzielnej organizacji takiej wyprawy. Organizację zmonopolizowało kilka indonezyjskich agencji wyprawowych, co determinuje wysokie koszty wyjazdu. Agencje organizują pozwolenia na wspinaczkę, a także zapewniają transport w głąb Papui, organizację trekkingu i wspinaczki.

Po wejściu na Górę Kościuszki i podróży z Sydney przez Kuala Lumpur do Jakarty, rankiem 25 kwietnia dotarłem z Jakarty do Timiki, drugiego największego miasta indonezyjskiej Papui. Tam na lotnisku dołączyłem do wyprawy, na którą składało się dwóch  indonezyjskich przewodników oraz czterech klientów-singli: adwokat Lisy Amatangel (USA), przedsiębiorcy Shawna Dawsona (Kanada) oraz mieszkającego w Dubaju małżeństwa menadżera Atte Miettinena (Finlandia) i Delanii Kerai (Wielka Brytania). W takim międzynarodowym towarzystwie przed południem 25 kwietnia wylecieliśmy wyczarterowaną awionetką w głąb Papui.

Wspinaczka na Carstensz

25 kwietnia. Przelot z Timiki do Sugapy.

26 kwietnia. Negocjacje z miejscowymi klanami w sprawie trekkingu.

27 kwietnia -2 maja. Trekking z Sugapy do obozu wspinaczkowego Carstensz.

3 maja. Aklimatyzacja w obozie wspinaczkowym Carstensz (Carstensz Base Camp).

4 maja. Atak szczytowy.

5-8 maja. Trekking powrotny do Sugapy.

9 maja. Przelot powrotny z Sugapy do Timiki.

Kilka innych fotografii z podróży na Papuę wiosną 2011 r.

*Fotografie własne, z wyjątkiem w pokazie slajdów “Puncak Jaya”, 2007, fot. Alfindra Primaldhi oraz “Carte du Puncak Jaya, île de Nouvelle-Guinée, Indonésie”, 6 IV 2009, ryc. wikipedysta Sémhur, uzyskanych via Wikimedia Commons.

Opracowanie: Bartłomiej Wróblewski
Opublikowano: 7 III 2012 r.

Propozycja cytowania: Bartłomiej Wróblewski, Piramida Carstensz, (na:) www.7szczytow.pl, stan 7 III 2012 r.