Elbrus

Wokół Morza Czarnego podróż sentymentalna

Pierwsza góra Korony Ziemi zdarzyła się nieco przypadkowo w czasie podróży wokół Morza Czarnego, którą odbyliśmy z moim kolegą Piotrem Słomskim w sierpniu i wrześniu 1998 r. Inspiracją wyprawy były z jednej strony polskie ślady na Ukrainie, Krymie i Kaukazie, z drugiej opowieść o upadającym “Imperium” Ryszarda Kapuścińskiego.

Nasz wyjazd zaczęliśmy na dawnych polskich ziemiach zachodniej Ukrainy (Lwów, Płoskirów, Kamieniec Podolski, Chocim). Później przez Odessę dotarliśmy na Krym (Bakczysaraj, Sewastopol, Jałta, Artek, Kercz), skąd po zdobyciu Ajudahu (572 m n.p.m.) oraz najwyższego szczytu Gór Krymskich Romana-Kosza (1.545 m n.p.m.), przepłynęliśmy promem Cieśninę Kerczeńską i dostaliśmy się do Rosji (Krasnodar, Piatigorsk, Nalczik). Po dwóch tygodniach spędzonych w górach Kaukazu, ruszyliśmy przez Północną Osetię (Władykaukaz) i Południową Osetię (Cchinwali) do Gruzji (Gori, Mccheta, Tbilisi). Stamtąd pojechaliśmy do Armenii (Erewań, Eczmiadzin, Zwartnoc), a później do Turcji (Erzurum, Konstantynopol). Do Polski wróciliśmy przez Grecję, Bułgarię, Rumunię, Węgry i Słowację.

Elbrus

Elbrus (ros. Эльбрус) jest najwyższym szczytem Kaukazu i Rosji. Przez część geografów i większość wspinaczy jest także uznawany za najwyższy szczyt Europy. Wznosi się na wysokość 5.642 m n.p.m. Leży w zachodniej części głównego łańcucha Kaukazu na terenie Republiki Kabardyno-Bałkarskiej w Rosji. Niedaleko góry przebiega granica rosyjsko-gruzińska.

Masyw Elbrusa ma dwa odległe od siebie o około 3 km wierzchołki: wspomniany zachodni o wysokości 5.642 m. n.p.m. oraz wschodni o wysokości 5.621 m n.p.m. Jest wygasłym wulkanem, którego ostatni okres aktywności miał miejsce w czasach historycznych około połowy I w n.e. Powyżej wysokości 3.700-4.000 m n.p.m. niemal całkowicie pokrywają go lodowce o łącznej powierzchni około 138 km². Elbrus jest o około 1.500 metrów wyższy od otaczających go szczytów, co sprawia że jest dobrze widoczny ze znacznych odległości.

Nazwa “Elbrus” ma wywodzić się od perskiego słowa Alborz, które z kolei odnoszone jest do nazwy legendarnej góry Harā Bərəzaitī z perskiej mitologii. W językach karaczajsko-bałkarskich nazywany jest Mingi Tau (ros. Минги тау), co oznacza “wieczną górę”. W języku czerkaskim określany jest jako Uashhemafe, co znaczy “góra szczęśliwości” bądź “błogosławiona góra”. W języku gruzińskim Elbrus nosi nazwę Ialbuzi.

Pierwszych udokumentowanych wejść dokonali: na wschodni szczyt według kalendarza juliańskiego 10 czerwca 1829 r. karaczajski przewodnik Khillar Khachirov, a na zachodni dopiero pół wieku później w 1874 r. angielska ekspedycja kierowana przez Florence’a Crauforda Grove’a. Spośród jej uczestników na szczyt weszli także Frederick Gardner, Horace Walker, szwajcarski wspinacz Peter Knubel oraz ich przewodnik Ahiya Sottaiev. Pierwszym Polakiem na wierzchołku góry był Jerzy Rudnicki w 1956 r.

Istnieje wiele dróg wspinaczkowych na Elbrus. Większość wspinaczy wybiera tzw. “drogę normalną”. Istniejąca kolejka linowa, a następnie kolejka krzesełkowa pozwalają na wjechanie na wysokość około 3.800 m n.p.m. Z tego miejsca potrzeba jednego dnia wspinaczkowego na dotarcie na szczyt i powrót. Wspinaczka “drogą normalną” jest technicznie niewymagająca, ale wyczerpująca fizycznie, przede wszystkim ze względu na wysokość, a często także silne wiatry.

Elbrus jest jednym z najłatwiejszych szczytów Korony Ziemi. Mimo to każdego roku na górze ginie między 15 a 30 osób, co sytuuje górę wśród najbardziej niebezpiecznych na świecie. Liczba ofiar śmiertelnych jest wyższa niż na Mount Everest. Głównej przyczyny wypadków upatruje się w słabym przygotowaniu fizycznym i brak odpowiedniego ekwipunku niemałej części wspinaczy.

Formalności i przygotowania

Wspinaczka na Kaukazie oznacza, jak to w Rosji, ciągłe uzyskiwanie pozwoleń i legitymowanie się nimi. Najważniejsze było otrzymanie pozwolenia na wspinaczkę w rejonie przygranicznym po przyjeździe do Nalczika, stolicy Kabardyno-Bałkarii. Kolejne zgody, pozwolenia i zaświadczenia uzyskiwaliśmy na kolejnych etapach podróży przez Kaukaz.

Nasza aklimatyzacja przebiegała w towarzystwie przedstawicieli różnych nacji w Bazie Elbrus i w okolicach. Najmilej wspominam grupę wspinaczy i turystów z dawnego Związku Radzieckiego, która od 20 do 24 sierpnia zebrała się w chacie “Zieljonaja Gastinica” w dolinie Adył Su. Składali się na nią Jurij Aleksnadrowicz “Sandrycz” vel “General”, jego córka Tanja i jej narzeczony Pribałt Oleg, trójka Ukraińców z Kijowa Papa Gienadij i dwóch synów 12-letni Mitia i 15-letni Jaroslaw, a także z pobliskich namiotów Gjermańscy Andrea z Berlina Zachodniego i Martin z DDR oraz chudołżnik Tola z Archangielska. Razem zdobyliśmy Wia-Tau (3.820 m n.p.m.) oraz Gumaczi (3809 m n.p.m.), a także poznaliśmy tajniki radzieckich metod wspinaczkowych oparte o szlachetną triadę: spirytus, słonina, cebula… “General” wspominał stare dobre czasu, a na sam koniec przyznał nam odznaki “Alpinisty CCCR”. Wciąż brzmią stare, w wciąż aktualne prawdy wznoszonych wówczas toastów: “W wodkie jest witamin, ckazał Ho-Szi-Min”, “Jak pit, tak pit do syta, skazał Chruszczow Nikita” i “Wodku nuzna pit w mieru, skazał Dżawaharal Neru”…

Wspinaczka na Elbrus

24 sierpnia. Schodzimy z “Zieljonej Gastnicy” do Bazy Elbrus, po wzięciu “prikazu” oraz wypożyczeniu spodni i kurtki puchowej jedziemy do Bazy Azau, skąd kolejką podjeżdżamy do góry do Stacji MIR. Po godzinnej wędrówce około 19.00 wieczorem docieramy do beczek, pustych cystern urządzonych na schroniska dla wspinaczy. Znajdują się one na wysokości około 3.800 m n.p.m.

25 sierpnia. Aklimatyzacja i podejście pod Skały Pastuchova na wysokość ok. 4.700 m n.p.m. Po drodze mijamy schronisko “Prijad 11″, które kilkanaście dni wcześniej spaliło się w pożarze.

26 sierpnia. Atak szczytowy. Wstajemy około 4.00 nad ranem. Wieje silny wiatr. Wyszliśmy – jak czytam po latach w dzienniku podróży – o 5.17 nad ranem. Przez pierwsze godziny wspinaczki zmieniamy się z Piotrem na prowadzeniu co godzinę. Jest zimno. Przy Skałach Pastuchova decyduję się nałożyć trzecią parę skarpet, których niestety nie mam. Pomocy w trudnej sytuacji udzielają alpiniści, którzy mieli tam rozbity namiot (w górach trzeba sobie pomagać, nawet gdy wymaga to heroizmu …). Trzy kolejne godziny zajmuje nam droga do siodła między dwoma szczytami góry. Widoczność jest wspaniała. Kiedy rozpoczynamy ostatnie podejście pogoda zaczyna się psuć, idziemy we mgle, wietrze, pada coś pomiędzy śniegiem a deszczem. Z przełęczy idziemy na szczyt około półtorej godziny. Tuż przed szczytem zaczynam odczuwać znaczną wysokość, co przejawia się w zaburzeniach równowagi. Trwa to jakiś kwadrans i przechodzi tuż przed dotarciem na wierzchołek. Na szczycie pogoda jest zniechęcająca. Widoczność na nie więcej niż 20 metrów. Szybko zaczynamy schodzić w dół. Po trzech godzinach marszu, a po 14 godzinach od wyruszenia na szczyt, docieramy około 18.00 do obozu.

27 sierpnia. Zjeżdżam kolejką do Bazy Azau, podczas gdy Piotr schodzi piechotą. Na dole zamawiam szaszłyk, którego nie dane mi jednak jest zjeść w spokoju. Podjeżdżają dwie czarne Wołgi, z których wychodzi drobny elegancki mężczyzna z kobietą i dwójką dzieci, a także dwóch dobrze zbudowanych mężczyzn. Także zamawiają coś do jedzenia. Mężczyzna kiwa do mnie i prosi bym się do nich dosiadł, a następnie proponuje 50-tkę. Niem mam odwagi odmówić. Pół godziny później odjeżdżając klepie mnie poufale po policzku i wręcza kartkę z numerem telefonu “gdybyście mieli chłopcy problemy, dzwońcie do Rusłana”… Nie chcieliśmy mieć problemów, więc nie dzwoniliśmy. Z Bazy Azau jedziemy do Bazy Elbrus, aby oddać wypożyczony sprzęt. Stamtąd jedziemy do Nalczika, a dalej na wspinaczkę do majestatycznej doliny Bezingi.

Kilka innych fotografii z podróży wokół Morza Czarnego.

12►

*Fotografie własne, z wyjątkiem w pokazie slajdów “Mt Elbrus and the Caucasus Mountains viewed from the south about 150km away”, 10 I 2011, fot. Jialiang Gao oraz “Carte topographique en français du Caucase”, XI 2009, ryc. wikipedysta Bourrichon, uzyskanych via Wikimedia Commons.

Opracowanie: Bartłomiej Wróblewski
Opublikowano: 7 III 2012 r.
Ostatnia zmiana: 14 III 2012 r.

Propozycja cytowania: Bartłomiej Wróblewski, Elbrus, (na:) www.7szczytow.pl, stan 7 III 2012 r.