Janusz Klarner (1910-1949?) – himalaista skazany na zapomnienie

Im bliżej wyprawy na Dach Świata tym częściej myślami wracam do postaci Janusza Klarnera, prekursora polskiego himalaizmu i zdobywcy pierwszego polskiego siedmiotysięcznika – Nanda Devi Wschodnia w indyjskich Himalajach. Na tę niezwykłą osobę napotykam od lat, bynajmniej nie z powodu górskiej pasji, ale przy okazji badań nad historią polskich korporacji akademickich, a w szczególności dziejów korporacji Helania i losów jej członków (www.archiwumkorporacyjne.pl).

Janusz Klarner urodził się w 1910 r. w Warszawie. Ukończył Gimnazjum im. Stanisława Staszica w 1928 r., a następnie Politechnikę Gdańską w 1935 r. W czasie studiów był członkiem Polskiej Korporacji Akademickiej “Helania” w Wolnym Mieście Gdańsku. Sprawował w niej funkcję prezesa i wychowawcy (oldermana). Jedną z jego sportowych pasji były góry. W 1939 r. został uczestnikiem pierwszej polskiej wyprawy himalaistycznej i zdobywcą pierwszego polskiego siedmiotysięcznika – szczytu Nanda Devi Wschodnia (7.434 m n.p.m.) w indyjskich Himalajach. Swoje wspomnienia opisał w wydanej pośmiertnie książce “Nanda Devi” (wyd. 1, Warszawa 1956; wyd. 2, Katowice 2010).

Po wyprawie do kraju wrócił na początkach września 1939 r. Zdążył jeszcze wziąć udział w walkach w czasie kampanii wrześniowej. W konspiracji był żołnierzem Armii Krajowej ps. “Jar” i dowódcą 3 Baterii i Dywizjonu Artylerii Konnej. W czasie Powstania Warszawskiego 1 sierpnia po załamaniu ataku na niemieckie koszary przy ul. Czerniakowskiej wyprowadził swój oddział do Lasów Kabackich, gdzie został ciężko ranny w walkach pod wsią Kiersza. Za udział w Powstaniu odznaczono go Krzyżem Walecznych. Po wojnie prowadził przedsiębiorstwo inżynieryjno-budowlane “Start”, a w 1948 r. przejął fabrykę Wyrobów Metalowych K. Kubacki w Warszawie. Wieczorem 17 września 1949 r. wyszedł z mieszkania na ul. Lipskiej 21 w Warszawie i zaginął bez śladu. Jego zaginięcie do dziś pozostaje zagadką. Według domniemania prokuratorów IPN został zamęczony w więzieniu UB przy ul. Cyryla Metodego na warszawskiej Pradze. To jednak tylko jedna z wysuwanych hipotez.

Postać Janusza Klarnera, podobnie jak sama wyprawy na Nanda Devi jest otoczona legendą i tajemnicą. Przyczyniły się do niej niewyjaśnione okoliczności śmierci wszystkich czterech uczestników wyprawy z 1939 r. oraz milczenie jakim ekspedycja była otoczona w powojennej Polsce.